Cilt Kanseri Öz Muayenesi
- traktusdergisi
- 5 May
- 5 dakikada okunur
Cilt kanseri nedir?
Cilt kanseri dünyada en sık görülen kanser tiplerinden biridir. Cilt kanseri melanoma cilt kanseri ve non-melanoma (NMSC) cilt kanseri olarak iki sınıfa ayrılır. Melanoma cilt kanserlerinin en ölümcül olan formudur ve mutasyona uğramış melanositlerden köken alır. Non-melanoma’nın en yaygın formları bazal hücreli karsinoma (BCC) ve skuamoz hücreli karsinomadır (SCC) ve ikisi de mutasyona uğramış epidermal keratinositlerden köken alır. Yaşam boyu biriken UV maruziyeti BCC ve SCC geliştirme riskiyle doğrudan bağlantılıdır.
Cilt kanserinin nedenleri nelerdir?
Cilt kanseri gelişimindeki ana risk faktörü güneş ışığına maruz kalmaktır. Ultraviyole (UV) radyasyonu, kutanöz malignitelerin gelişimindeki ana etiyolojik faktördür. UV radyasyonu UV-A, UV-B ve UV-C olarak alt gruplara ayrılabilir. Güneş ışığı esas olarak UV-A (~%90) ve UV-B (~%10) bileşenlerinden oluşur, UV-C ışınları çoğunlukla atmosfer tarafından emilir. UV-A daha uzun bir dalga boyuna (320-400 nm) sahiptir ve dermise nüfuz ederek serbest radikallerin oluşumuna neden olur. UV-B daha kısa bir dalga boyuna (290-320 nm) sahiptir, epidermisin stratum basale seviyesine nüfuz eder ve timin dimerlerinin oluşumuna neden olur. Hem UV-A hem de UV-B karsinogeneze katkıda bulunur. Ancak UV-A'nın daha büyük bir rol oynadığı düşünülmektedir. UV maruziyeti iki yönlü bir mekanizma ile karsinogeneze neden olur; mutasyon oluşumuna yol açan DNA hasarı oluşturur ve konak immün sisteminin malign hücreleri tanıma ve yok etme yeteneğini azaltır.
Cilt kanseri nasıl tespit ve teşhis edilir?
Kapsamlı bir cilt muayenesi premalign ve malign cilt lezyonlarını tespit etmek için faydalıdır. Hastaların düzenli olarak kendi kendine cilt muayenesi yapmasının, tanı anında melanomların derinliğini azalttığı ve düzenli doktor ziyaretleriyle birleştirildiğinde melanoma riskini düşürdüğü gösterilmiştir. Melanoma, cilt kanseri ölümlerinin en yaygın nedenidir ve melanoma geçirmiş kişilerde yeni melanomlar geliştirme riski daha yüksektir. Cildin düzenli olarak kendi kendine muayene edilmesi, hastalığın daha tedavi edilebilir olduğu daha erken dönemde daha ince melanomların tespit edilmesini sağlar. Şüpheli lezyonların yerini, dokusunu, boyutunu, rengini, şeklini, sınırlarını ve son zamanlardaki herhangi bir değişikliği not etmek önemlidir. Hastaların olası melanomu tespit etmesine yardımcı olmak için genellikle "ABCDE kuralı" veya "çirkin ördek yavrusu işareti"nin kullanılmasını öneriyoruz. ABCDE kuralı, melanomun çeşitli klinik özelliklerini kapsar, bunlar arasında Asimetri, Sınır düzensizliği, Renk varyasyonu (hem lezyon içi renk varyasyonu hem de hastanın diğer nevüslerinden farklı bir renk), 6 mm'den büyük Çap ve Evrimleşen (yeni veya değişen bir lezyon) bulunur. "Çirkin ördek yavrusu işareti", diğerlerinden farklı olan "nokta"nın genellikle kötü huylu tümör için en şüpheli olduğunu belirtir.
Cilt kanserini tanımlarken nelere dikkat edilmelidir?
Premalign aktinik keratozlar genellikle eritemli bir taban üzerinde pürüzlü, kumlu cilt papülleri olarak görülür. Bazal hücreli karsinomlar genellikle telenjiektazili pembe inci papülleri olarak görülür. Skuamöz hücreli karsinomlar genellikle pembe, pürüzlü papüller, yamalar ve plaklardır. Melanomlar karakteristik olarak asimetri, düzensiz kenarlar, renk çeşitliliği ve 6 mm'den büyük çaplara sahip kahverengi ila siyah lezyonlardır. Bazal hücreli karsinomlar ve skuamöz hücreli karsinomlar genellikle burun, kulak ve üst dudak gibi yaşam boyunca en fazla kümülatif UV radyasyonu alan baş ve boyun bölgelerinde görülür. Melanomlar vücudun herhangi bir yerinde ortaya çıkabilir ve en sık erkeklerin sırt ve omuzlarında, kadınların alt ekstremitelerinde bulunur. Bununla birlikte, cilt birim alanı başına melanom riskini karşılaştıran çalışmalar, yüzün melanom için en yüksek risk alanı olduğunu bulmuştur.
(Actinic Keratosis)
(Basal Cell Carsinoma)
(Squamous Cell Carsinoma)
(Malignant Melanoma)
Cilt kanserinden nasıl korunulur?
Cilt kanseri de en önlenebilir kanserlerden biridir. İşte cildinizi güneşin zararlı ultraviyole ışınlarından korumak ve cilt kanseri riskinizi azaltmak için bazı ipuçları:
•Gölgeniz sizden kısaysa, gölge arayın.
•Mümkün olduğunda güneşten koruyucu giysiler giyin
•SPF'si 30 veya üzeri olan geniş spektrumlu, suya dayanıklı bir güneş kremi uygulayın.
•Dışarıda olduğunuzda, her iki saatte bir veya yüzdükten veya terledikten sonra güneş kreminizi tekrar uygulayın.
•Su, kar ve kumun yakınında ekstra dikkatli olun, çünkü bunlar güneşin zararlı ışınlarını yansıtır ve bu da güneş yanığı şansınızı artırabilir.
•Bronzlaşma yataklarından kaçının. Bronzlaşma yataklarından gelen ultraviyole ışık cilt kanserine ve erken cilt yaşlanmasına neden olabilir. Güneşin UV ışınlarına da maruz kalsanız veya bir bronzlaşma salonunu da ziyaret etseniz, her bronzlaştığınızda cildiniz hasar görür. Bu hasar arttıkça cildinizin yaşlanmasını hızlandırır ve melanom da dahil olmak üzere her türlü cilt kanserine yakalanma riskinizi artırırsınız.
Cilt kanserini erken, en tedavi edilebilir olduğu zamanda tespit etmek için düzenli olarak cilt muayeneleri yapın ve cildinizde yeni veya şüpheli lekeler, değişen, kaşınan veya kanayan bir şey fark ederseniz bir dermatoloğa görünün.
Cilt kanseri öz muayenesi nasıl yapılır?
Vücudunuzun önünü ve arkasını boy aynasında inceleyin, ardından kollarınızı kaldırarak sağ ve sol taraflarınıza bakın.
1. Koltuk altlarınıza, ön kollarınıza ve avuç içlerinize bakın. Dirseklerinizi bükün ve ön kollarınıza, koltuk altlarınıza, tırnaklarınıza ve avuç içlerinize dikkatlice bakın.
2. Bacaklarınıza, ayak parmaklarınızın arasına ve ayak tabanlarınıza bakın. Bacaklarınızın ve ayaklarınızın arkalarına, ayak parmaklarınızın arasındaki boşluklara, ayak tırnaklarınıza ve ayak tabanlarınıza bakın.
3. Boynunuzu ve saç derinizi incelemek için bir el aynası kullanın. Boynunuzun arkasını ve saç derinizi bir el aynasıyla inceleyin. Saç derinize daha yakından bakmak için saçınızı ayırın.
4. Son olarak, sırtınızı ve kalçalarınızı bir el aynasıyla kontrol edin.
Cilt öz muayenesinde nelere dikkat etmeliyiz?
Amerikan Dermatoloji Akademisi'ne göre melanomun ABCDE'leri:
• A Asimetri anlamına gelir: Benin bir yarısı diğer yarısıyla uyuşmaz.
• B Sınır düzensizliği anlamına gelir: Kenarlar pürüzlü, çentikli veya bulanıktır.
• C Bir bölgeden diğerine değişen renk anlamına gelir.
• D Çap anlamına gelir: Melanomlar teşhis edildiğinde genellikle 6 mm'den (bir kalem silgisinin boyutu) büyük olsa da daha küçük olabilir.
• E Evrimleşen anlamına gelir: Diğerlerinden farklı görünen veya boyut, şekil veya renk değiştiren bir ben veya cilt lezyonu.
Cilt öz muayenesi (SSE), hastaların displastik (anormal) benleri, şüpheli lezyonları veya mevcut lezyonlardaki değişiklikleri tespit etmesini sağlayarak melanomun ciddi sonuçlarını azaltmada potansiyel olarak yararlı bir araçtır. SSE'nin rutin olarak uygulanması daha ince tümörlerle de ilişkilendirilmiştir, ancak daha fazla sayıda vücut bölgesinin incelenmesi tümör kalınlığında bir azalma ile ilişkilendirilmemiştir.
Daha fazla bilgi için lütfen aşağıdaki QR koduyla Amerikan Dermatoloji Akademisi Derneği'nin sayfasına bakın.
Kaynakça:
1. Alonso-Belmonte C, Montero-Vilchez T, Arias-Santiago S, Buendía-Eisman A. [Translated article] Current State of Skin Cancer Prevention: A Systematic Review. Actas Dermosifiliogr. 2022 Sep;113(8):T781-T791. English, Spanish. Jul 8. 2022. doi: 10.1016/j.ad.2022.04.018. Epub PMID: 35817144.
2. Sathe NC, Zito PM. Skin Cancer. [Updated 2025 Feb 17]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK441949/
3. Daniel Jensen J, Elewski BE. The ABCDEF Rule: Combining the "ABCDE Rule" and the "Ugly Duckling Sign" in an Effort to Improve Patient Self-Screening Examinations. J Clin Aesthet Dermatol. 2015 Feb;8(2):15. PMID: 25741397; PMCID: PMC4345927.
9. Trishnee Bhurosy, Carolyn J Heckman, Mary Riley, Prevalence and correlates of skin self-examination behaviors among melanoma survivors: a systematic review, Translational Behavioral Medicine, Volume 10, Issue 5, October 2020, Pages 1120–1133, https://doi.org/10.1093/tbm/ibaa003
10. PDQ Adult Treatment Editorial Board. Melanoma Treatment (PDQ®): Health Professional Version. 2016 Apr 15. In: PDQ Cancer Information Summaries [Internet]. Bethesda (MD): National Cancer Institute (US); 2002-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK66034.3/
11. Clarissa Prieto Herman Reinehr, Renato Marchiori Bakos, Actinic keratoses: review of clinical, dermoscopic, and therapeutic aspects, Anais Brasileiros de Dermatologia, Volume 94, Issue 6, 2019, Pages 637-657, ISSN 0365-0596, https://doi.org/10.1016/j.abd.2019.10.004.
Yazar: Cemre Dilan AYVAZ
Comments